Introductie

De laag gelegen delen van ons land zijn door de eeuwen heen bezaaid geweest met eendenkooien. Deze gebieden stonden een belangrijk deel van het jaar onderwater aangezien men niet de middelen had om deze gebieden goed droog te leggen en ook de gebieden niet echt nodig had. Het vangen van watervogels is lange tijd een belangrijke voedselbron geweest. In deze plas/dras gebieden leefden veel watervogels en werden in de winter overspoeld door zeer grote groepen van deze soorten uit de noordelijk gelegen broedgebieden. De meeste eendenkooien zijn inmiddels verdwenen. De vanginstallaties bestonden altijd uit natuurlijke materialen en die vergaan over het algemeen redelijk snel. Daarnaast was de verlanding van de kooiplas een ander moeilijk op te lossen probleem, waardoor het soms handiger was een nieuwe plas te  graven en met dit materiaal de oude te dempen. Hoeveel eendenkooien er hebben gefunctioneerd is erg moeilijk te bepalen, mede door het feit dat er geen centraal punt was waar de kooien stonden geregistreerd. Daarnaast waren de regels voor het aanleggen van een eendenkooi (vogelkoy) per regio verschillend. In 1550 werden in Holland en Friesland de eerste regels opgesteld, maar in Gelderland en Noord-Brabant werden een aantal regels heel veel later doorgevoerd. Pas in 1807 werden eigenaren van eendenkooien verplicht de kooi te laten registreren en werden regels opgesteld waaraan een kooi moest voldoen. Deze centrale registratie is dan ook een belangrijk ijkpunt in historisch onderzoek en geeft informatie over wie op dat moment eigenaar was van een kooi. Helaas gaf het register meestal niet aan waar de kooi precies lag en omdat er meestal meerdere kooien in zo’n gebied lagen is dat een stevige puzzel en moet die informatie uit andere bronnen komen. Zie voor meer informatie hierover bij het hoofdstuk ‘Opbouw van het onderzoek’.

 Hoe zit de site in elkaar

De navigatie heeft een aantal hoofdkopjes, subkopjes en een verdere verdeling. We behandelen even de navigatie:

Informatie
Hieronder vindt u naast deze pagina 'de opbouw van het onderzoek', een uitleg over hoe het onderzoek in elkaar zit.

Rond de eendenkooi
Hieronde vallen een aantal zaken die spelen rond het fenomeen eendenkooi, zoals Afpalings recht, Kooirecht en de bronnen, personen en organisaties die het onderzoek mede mogelijk maken.

De eendenkooi
Hoe zit een eendenkooi in elkaar, welke onderdelen zijn belangrijk en hoe gaat het vangen in zijn werk.

De kooien
Het hart van de website. De eerste verdeling is het overzicht van de provincies waar ooit eendenkooien hebben gelegen. De verdeling is gebaeerd op de huidige provincies. In heden en verleden worden of werden de provincie grenzen nogal eens gewijzigd. Zo lag Heusden en Altena tot 1815 in Zuid-Holland, nu in Noord-Brabant. Terschelling en Vlieland behoorden lange tijd tot Noord-Holland en vorig jaar gingen door de herindeling plaatsen van Zuid-Holland naar de provincie Utrecht.

De provincies zijn onderverdeeld in Regio's en deze weer in plaatsen en daarna in de aanwezige eendenkooien. Door de vele gemeentelijke herindelingen wordt zoveel mogelijk vastgehouden aan de oude plaatsnamen als dze bekend zijn via de registraties van 1807. Waar nodig worden, voor de duidelijkheid en als de kooien geen eigen naam hebben, de kooien voorzien van een nummer b.v. Waardhuizen 1, Waardhuizen 2. De kooien worden allemaal voorzien van de juiste coördinaten.

Archief
Onder dit kopje zijn alle oude artikelen te vinden die eerder op een andere plek op de site hebben gestaan.

Op bezoek
Op vele kooien wordt gewerkt aan herstel en opbouw van eendenkooien. Vaak spelen vrijwilligers hierin een grote rol. In deze rubriek geven we ruimte aan die kooien die worden opgeknapt en kunnen de eigenaren of vrijwilligers een indruk geven van hun inspanningen tot behouden van dit stuk Cultureel Erfgoed.